Eerder is door het college geprobeerd naar manieren te zoeken om tot een sluitende begroting te komen. Daarin kwamen efficiëntie vraagstukken aan bod, alsmede het collectief uitvoeren van taken, schaalvergroting en de vraag of alle voorzieningen wel noodzakelijk zijn. Tijdens het proces kwam steeds duidelijker naar voren dat de rek eruit is. Met andere woorden; als gemeente willen we kwaliteit leveren aan onze inwoner, maar door verder te bezuinigen op personeel en taken zien we diezelfde kwaliteit achteruitgaan. Zoals eerder genoemd is het niet verrassend dat kosten stijgen. Die trend is ingezet tijdens de decentralisatie van het sociaal domein waarbij de gemeente steeds meer taken overgeheveld krijgt van het Rijk. In een vooruitziende blik zien we de decentralisatie-trend voorlopig doorzetten en zullen de taken van een gemeente als maar groeien. Een voorbeeld hiervan is de implementatie van de omgevingswet, die naar schatting €4 miljoen per gemeente gaat kosten. Vooral voor kleinere gemeenten wegen deze kosten zwaarder en heerst de vraag of je met hetzelfde aantal mensen, dezelfde hoeveelheid werk kan verzetten.
Uitdagingen
Ook in het vormgeven van de energietransitie staat de gemeente voor de zware taak om in een samenwerkingsverband te bepalen waar zonneweides en windmolens terecht kunnen komen. Voor een kleine gemeente met veel weides is het enorm belangrijk om volledig mee te kunnen praten maar dat is door het tekort aan handen en lobbykracht een flinke uitdaging. Los van deze nieuwe taken zijn er ook grote uitdagingen aan de inkomsten kant. Aan de nieuwe opdrachten is vaak onvoldoende extra, of soms zelfs geen, geld gekoppeld. Zeker met 14.473 inwoners, voelen we dit in onze portemonnee. Daarbij zijn er simpelweg te weinig schouders om dit te kunnen dragen.
De mogelijkheden die het college aanbiedt zijn kort samengevat niet ideaal. De gemeente zo afslanken dat het alleen nog paspoorten en simpele vergunningen kan uitgeven is volgens de VVD niet wat we moeten willen. Ook het behouden van de situatie zoals die nu is en de rekening neerleggen bij de inwoner, is voor ons geen oplossing. Stilzitten is achteruitgang omdat de kosten steeds verder zullen stijgen. Het tweede spoor zou zorgen voor een toename van €350 per huishouden om de gemeente in de huidige vorm gaande te houden, zonder garantie van dalende kosten of hogere rijksbijdragen. Dat is volgens ons écht te veel gevraagd. De ideale situatie zou zijn als we de gemeente sterker kunnen maken, meer kwaliteit kunnen leveren in de dienstverlening, en bovenal klaar zijn voor de extra uitdagingen in de toekomst. Met die wens in ons achterhoofd komen we uit op de laatste optie, fuseren.
Kritische vragen
Op de vraag of een fusie minder gaat kosten, is het antwoord ogenschijnlijk nee. Goedkoper zal het mede door de eerder geschetste uitdagingen in onze ogen niet worden. Wel kunnen we makkelijker mensen aantrekken en vasthouden, plus meer kwaliteit bieden. Daarbij delen we de kosten met meer mensen dan wanneer we hier alleen voor zouden staan. Wel zal er oog moeten zijn voor de doelmatigheid omdat een grotere organisatie vaak minder snel schakelt en er vaak veel gelaagdheid en verschillende afdelingen gecreëerd worden. We moeten dan ook voorkomen dat er ‘eilandjes’ ontstaan. Daarnaast moeten we waken voor de potentiele groei van de afstand tot onze inwoners. Dat vraagt om een goed afgestemde uitvoering, zo dichtbij mogelijk. Maar het allerbelangrijkste is dat de kernen zichzelf kunnen blijven en hun eigen identiteit behouden. Daarbij hecht de VVD veel waarde aan het fuseren als gehele gemeente, en niet het opdelen van kernen.
Tot slot, niets is mooier dan Lopik laten zoals het nu is. Echter, de wereld om ons heen zit niet stil. We krijgen als gemeente meer en moeilijkere taken om uit te voeren. Een goed bestuur vergt dat we ons zo goed mogelijk aanpassen aan deze nieuwe eisen. De beste aanpassing doen we in onze ogen met de keuze voor het bundelen van onze krachten in een nieuwe en grotere gemeente. Daarbij moeten we zelf aan het stuur blijven om de beste combinatie mogelijk te maken en onze toekomst zo goed mogelijk vorm te geven.